خبرگزاری مهر، گروه استانها: رسم‌های ماه رمضان در مازندران ریشه در فرهنگ دیرینه منطقه دارد و در کنار بسیاری از آئین‌ها، برپایی سفره‌های ساده افطار و اطعام معنوی و دستگیری از نیازمندان در این ماه پررنگ‌تر از گذشته است.
مهرورزی و نوع دوستی مردم مازندران در ماه رمضان بیش از دیگر ماه‌ها و روزهای سال به چشم می‌آید و با برپایی آئین هایی نظیر گلریزان و لذت لبخند در تلاش هستند تا به یاری نیازمندان و خانواده‌های مستمند بشتابند.
علاوه براین به رغم توسعه شهرنشینی و فراموشی برخی سنتها، همچنان می‌توان آداب و رسوم کهن نظیر سحرخوانی در سحرهای ماه مبارک رمضان به نظاره نشست. سحری خوانان با حرکت در کوچه پس کوچه‌های روستا، مردم را برای سحر بیدار می‌کنند. در قدیم سحرخوانان با به راه افتادن در کوچه‌ها و محلات با نوای خوش، روزه داران را بیدار می‌کردند و می‌خواندند، «سحر شد بپا خیز هنگام نماز است» و همسایه‌ها نیز با این آواز دیگران را برای سحری بیدار می‌کردند.
آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم است که به واسطه قدمت خود، از قداست ویژه ای برخوردار است و متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های زیبا به فراموشی سپرده شده و بسیاری نیز کم رنگ تر شده‌اند و از آنجا که این رسوم با باورهای اعتقادی و فرهنگی آمیخته شده اهمیت فراوانی نیز دارند.
آداب، رسوم و عقاید مردم هر منطقه از کشور، ریشه در عقاید دینی و ملی آنها دارد که بارزترین عنصر هویت بخشی مردمان یک ناحیه محسوب می‌شود و باید در حفظ و انتقال آن به آیندگان کوشا بود اما متأسفانه به آداب و رسوم، توجه چندانی نمی‌شود و غباری از فراموشی بر آنها نشسته است.
سحری خوانی؛ هنوز آوای سحر شنیده می‌شود
در قدیم به علت عدم امکانات مانند برق، روشنایی، دستگاه‌های شنیداری و دیداری و خستگی مردم به خاطر کار در شالیزار و فعالیت‌های کشاورزی ممکن بود که عده‌ای، سحر را خواب بمانند بنابراین بعضی از مؤمنین با گرفتن حلب خالی در یک دست و چوب در دست دیگر با چوب روی حلب می‌کوبیدند و با فریاد «سحر برخیز»، «سحر برخیز که صبح صادق آمد»، مردم را برای خوردن سحر و روزه گرفتن از خواب، بیدار می‌کردند و اگر همسایه ای چراغ یا به گفته مازندرانی‌ها، لمپ پا (چراغ گردسوز) یا فانوس همسایه را خاموش می‌دید بلافاصله بر در خانه می‌کوبیدند و او را از سحر، آگاه می‌کردند.
در مناطق کوهستانی استان مازندران و در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه و کوه‌های دو هزار شهرستان تنکابن و منطقه بندپی شهرستان بابل و به ویژه در چهاردادنگه و دودانگه و روستاهای اتو، لاجیم، ولوپی، پیرنعیم، امیرکلا، ولوکش، سی پی سوادکوه و روستاهای دیگر، سنت حسنه سحرخوانی همچنان ادامه دارد.
روزه‌سری هدیه روزه داری
بسیاری از مردم مازندران برای برآورده شدن آرزوها و ارتباط معنوی با خدا سه روز مانده به ماه مبارک رمضان را روزه می‌گیرند. در مازندران افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده شدن آن نذر ختم انعام می‌کنند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت می‌کنند و به هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند.
قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند نذر می‌کردند که در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند که البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته است.
نذر حلوا از دیگر نذورات مردم این منطقه است که در شب ۱۵ ماه مبارک رمضان همزمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع) زنان به‌عنوان نذر، قند، چای، خرما و زغال به مسجد می‌برند که این کار تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه دارد.
کسانی که در مازندران برای نخستین بار به سن تکلیف می‌رسند و روزه می‌گیرند تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها به‌عنوان روزه‌سری هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند، معمولاً این هدایا شامل چادر نماز و طلاجات برای دختران، پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران است.
مازندرانی‌ها بر این اعتقادند که سحر را نمی‌خوابند زیرا نماز نافله شب می‌خوانند و به‌ویژه مناجات حضرت امیر در مسجد امیر را به نام مولا یا مولا زمزمه می‌کنند. مردم در این ماه صله رحم را به‌جای آورده و به فقرا، محرومان و آشنایان افطاری می‌دهند.
در روز عید فطر پس از انجام نماز روز عید فطر، مردم مبالغ فطریه خود را به افراد مستحق می‌دهند و اگر کسی در خانه‌ای مهمان باشد، به لحاظ دینی فطریه آن به‌عهده صاحب‌خانه است که معمولاً به تعداد نفرات مبلغی را در نظر می‌گیرند.
غذا در رمضان مازندرانی‌ها
شیر آش، راغون دشو، شکر پلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی سبزی، تخم مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود. مازندرانی‌ها ترجیح می‌دهند افطارشان را هر قدر هم که ساده باشد، با خانواده و فامیل شریک شوند و بنابراین در خانواده‌های گسترده مازندرانی، تقریباً هر شب مهمانی افطار برپاست.
بومیان ساکن مازندران می‌دانستند با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی و با توجه به کار سخت کشاورزی، دامداری و طولانی بودن روز در زمان روزه داری از کدام مواد طبیعی با چه ترکیبی خوراک تهیه کنند تا تحمل این ایام برای آنان آسان شود.
اوحلوا غذایی بسیار کامل است که مخلوطی از آب، شکرقرمز و کمی شیره خرمالوی وحشی به دست می‌آید. این غذا به خاطر داشتن مواد قندی طبیعی می‌تواند برای افطار بسیار مناسب باشد.
بومیان ساکن مازندران مخلوطی از برنج را خیس کرده و آرد کمی درشت‌تر، تخم مرغ، ادویه، کنجد و شکر را به آن افزوده و مانند کتلت سرخ می‌کنند. قماق غذایی بسیار مقوی است که مناسب سفره افطار است.
مازندرانی‌ها برای سحر تابستان‌های ماه مبارک رمضان نیز غذایی کامل و از نظر طبع غذایی سرد را در نظر می‌گیرند. شکر پلا شامل مخلوطی از شکر قرمز و برنج است که میزبان روزه‌داران می‌شود
طرز پخت ترش او بسیار ساده و سبک است. آرد، برنج نیمه و آرد را قوام آورده و کمی ادویه و سیر داغ با ترشی آلوچه جنگلی را به آن می‌افزایند. این غذا به عنوان آش در افطار تناول می‌شود.
راغون دشو غذایی است که برای کودکان بسیار مفید است. البته کسانی که در طول روز دچار تشنگی بسیار زیاد می‌شوند، از همان شکرپلا برای سحر استفاده می‌کنند. در این غذا کره محلی را آب کرده و شیره خرمالو به آن اضافه می‌کنند و به عنوان خورشت روی برنج ریخته و در زمان سحر میل می‌کنند.
شیرآش یا شیربرنج شامل مخلوطی از شیر، برنج و کمی نمک است که به عنوان افطار خورده می‌شود. این غذا به دلیل ترکیب شیر، برنج و شکر و سادگی در پخت معمولاً در سفره‌های افطار به وفور دیده می‌شود.
آش دوغ محلی مازندرانی، جزو غذاهای بسیار مفید و کامل است که در تابستان بر سفره افطار دیده می‌شود. این غذا از مخلوط دوغ، آب، برگ و ساقه چغندر سفید، باقلا خشک یا تازه، گشنیز و نعناع و برنج نیم دانه تهیه شده و در پایان به آن پیاز داغ، سیر و نمک و فلفل اضافه می‌کنند.
قدیمها در ساری در زمان افطاری هر کسی که نذر داشت مجمه‌ای از کل نذورات خود را به عنوان افطاری درست می‌کرد و به زندان شهر می‌برد. همچنین مردم مازندران در شب ضربت خوردن حضرت علی (ع) خوردن شیرینی را حرام می‌دانند، باز کردن روزه با نمک برای زیاد شدن برکات و گذاشتن نان جو در سفره افطاری به یاد ساده زیستن پیامبران از دیگر سنتها است.
همزمان باماه مبارک رمضان، پویش‌های مختلفی برای دستگیری از نیازمندان، آزادی زندانیان نیازمند و جشنواره‌های لذت لبخند درمناطق مختلف استان در حال اجرا است.
نظر شما